1e publieke debat over de rol van media in greenwashing van fossiele multinationals

Vrijwel iedereen is verontwaardigd over de schaamteloze greenwashing van fossiele multinationals. Maar vrijwel niemand kijkt naar de verspreiders van de schone schijn. Op 30 september 2020 vond er voor het eerst een debat plaats over de verantwoordelijkheid van de media in het in stand houden van de fossiele industrie. Vooral bij de rol van NRC gingen de wenkbrauwen omhoog.

George was namens Reclame Fossielvrij uitgenodigd bij een debat over de rol van de media in het faciliteren van greenwashing bij Pakhuis de Zwijger. Bijzonder, want nooit eerder werd er een publiekelijk debat gevoerd over dit onderwerp. Een interessante avond met zowel prachtige voorbeelden als ongemakkelijke gewaarwordingen, waarbij meningen draaiden naarmate de inzichten toenamen. 

Podium om te greenwashen

De media bieden fossiele multinationals een belangrijk podium om te greenwashen. Niet iedere betrokkene in die branche heeft daar eenzelfde visie op, zo bleek tijdens het geëngageerde debat. Waar de ene marketeer zich inspant op zoek naar de ware aard van een adverteerder, valt menig ander in de lucratieve valkuilen die de industrie voor hen graaft.

Lucratief om je groener voor te doen dan je bent

Er is steeds meer aandacht voor greenwashing, omdat de noodzaak voor duurzame keuzes breder wordt gedragen en het daarmee tegelijkertijd lucratief is voor bedrijven zich groener of maatschappelijk verantwoordelijker voordoen dan ze zijn. Maar de verantwoordelijkheid ligt ook voor een belangrijk deel bij reclamemakers, exploitanten en media. Willa, eigenaar van een reclamebureau, vertelde alleen voor duurzame bedrijven te werken. De kritische blik op haar klantenbestand is verworden tot missie en dat werkt twee kanten op: zij is geloofwaardig en aantrekkelijk voor de markt tegelijk. Dit kompas is niet voor iedereen even gemakkelijk toe te passen. Zo gaf hoofdredacteur Debby van een landelijk weekblad aan zeer kritisch te zijn in haar journalistieke keuzes, maar worden advertenties ongefilterd geplaatst. En gaf creative director Pepijn van een ander bureau aan wel voor een klant als Shell te willen werken, maar dan “alleen voor de duurzame onderdelen”. De hinderlaag van greenwashing in al zijn lelijkheid: Shell adverteert immers alleen maar met haar 2% groene activiteiten. Juist om haar ware aard aan het zicht te onttrekken.

Vergelijking met tabak

Eva Rovers pleitte namens ons in een videocolumn voor het algeheel verbod op fossiele reclame. Reclame voor tabak is allang taboe, fossiele brandstoffen zijn echter nog veel bedreigender voor de volksgezondheid. Haar oproep tot een totaalverbod voor fossiele reclame bracht extra vuur in de discussie.

Beroering over rol NRC in verspreiden greenwashing

Bij de fossiele industrie doet de term propaganda eigenlijk meer recht aan de enorme schaal waarop misleiding plaatsvindt. Bedrijven die hun omzet voor 98% op extreem vervuilende wijze genereren, presenteren zich als voorloper in groene energie. Hun marketing is eenzijdig, gekleurd en soms ook bewezen onjuist met als enig doel de publieke opinie voor zich te winnen. De boodschap en timing stemmen zij af op maatschappelijke thema’s. Wanneer dit onderwerp door ons ter tafel wordt gebracht, ontstaat enige beroering bij zowel deelnemers als moderator. Men kan maar moeilijk geloven dat een kwaliteitskrant als NRC, juist een boegbeeld voor het vrije woord, actief meewerkt aan misleiding door met ‘branded content’ zelf nepartikelen voor Shell te schrijven. Toch daalt het besef langzaam in. Gaandeweg het debat onderkent men dan ook meer, hoe schadelijk de gevolgen zijn van de misleiding. Debby geeft aan dat het voor alle partijen onwenselijk is en pleit zelfs “voor een landelijk verbod”.

Zweedse krant dumpte als eerste fossiele advertenties

Gastspreker Andreas Gustafsson was wereldwijd de eerste die als hoofdredacteur zijn werkgever, de Zweedse krant Dagens ETC, kon overtuigen definitief afscheid te nemen van fossiele reclame. Een ronduit heldhaftige stap die goed uitpakte: het abonneebestand groeide in korte tijd met 20%. Andreas licht zijn overwegingen live toe en zijn inspirerende keuze raakt Robin, journaliste van een landelijk dagblad. Waar zij eerst nog weerstand voelde bij de oproep tot een totaalverbod, draait haar mening gedurende het debat. Zij onderschrijft de noodzaak tot maatregelen. 

Het tij keert

Zo blijkt dat het laatste woord over dit urgente onderwerp nog niet is gesproken. Rode draad in de avond: de vele misleidende gezichten die greenwashing aanneemt. Zo verweven met de dagelijkse berichtgeving, dat je soms niet kan geloven dat het echt plaatsvindt. Maar na enkele minuten beschouwing dringt de ernst van de situatie door, wat een bijzonder ongemakkelijk gevoel geeft. Actief bestrijden van greenwashing vergt moed. Vergt bewustzijn en standvastigheid. Het is nog niet iedereen gegeven maar het tij keert. Niet alleen de media, maar ook musea, pensioenfondsen en gemeenten nemen afscheid van de grote vervuilende portemonnee van de Shells en RWE’s die hen verleiden. Onze strijd krijgt momentum. Zoals inleidend al genoemd: het is voor het eerst dat het debat gevoerd werd, met mensen dicht bij het vuur die de discussie open ingingen. Dat is pure winst maar mag niet bij deze ene keer blijven. 


Teken nu het burgerinitiatief Verbied Fossiele Reclame

Doe mee en wees een voorloper in de strijd! Zonder misleiding profileren we de fossiele industrie hoe ze zijn: geen partner maar dader in de klimaatverandering.

Dit debat vond plaats op woensdag 30 september in Pakhuis de Zwijger.

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *

Deze site gebruikt Akismet om spam te verminderen. Bekijk hoe je reactie-gegevens worden verwerkt.