Amsterdamse partijen willen volgende stap tegen fossiele reclame en vleesreclame

GroenLinks en Partij voor de Dieren dienen in Amsterdam een initiatiefvoorstel in om fossiele reclame en reclames voor dierlijke voedselproducten volledig uit het straatbeeld te krijgen. Ze willen dit bereiken door een verbod op deze reclames in de APV, een lokale wet, op te nemen. Het voorstel is vandaag ingediend. Voordat de gemeenteraad mag stemmen over het voorstel, is het eerst wachten op een reactie van het college.

In december 2020 nam de gemeenteraad van Amsterdam een motie aan om te onderzoeken hoe het fossiele reclame uit de stad kon krijgen. De afdoening van de motie viel tegen. Alleen een convenant met de reclame-exploitant van de metrostations in mei 2021 leidde tot het weren van bepaalde fossiele reclames (te weten: reclames voor vliegreizen tegen dumpprijzen, reclames voor kolen, olie en gas en reclames voor auto’s op fossiele brandstof).

APV
Nu komen GroenLinks en PvdD dus met het voorstel om het verbod in de lokale wet, de APV (Algemene Plaatselijke Verordening,) te verankeren. In hun nieuwsbericht over het voorstel zeggen de partijen: “Het is tijd voor actie. Amsterdam moet laten zien dat de aanpak van de klimaatcrisis de hoogste prioriteit heeft. Een verbod op reclames die bijdragen aan de klimaatcrisis is hierin een cruciale stap, gezien de significante impact van reclame op het consumptiepatroon van mensen.”

Een verbod via de publiekrechtelijke weg is volgens juristen ook de beste manier om een lokaal verbod te regelen (zie o.a. Hoe kun je reclames met een negatieve milieu-impact reguleren? – openresearch.amsterdam en Regulering-van-fossiele-reclame-door-de-centrale-overheden-Mr-Brouwer-en-Van-Werven.pdf).

Eerder haalden voorstellen om het via de APV te regelen in Zwolle en Tilburg al een meerderheid. Daar laat de verdere uitwerking ervan nog wel even op zich wachten. In Eindhoven staat 7 mei stemming over een initiatiefvoorstel op de agenda.

JCDecaux
JCDecaux, exploitant van onder andere de reclames in bus- en tramhokjes, bleek jarenlang niet bereid om te stoppen met fossiele reclames. Onlangs had de exploitant wel een voorstel gedaan om bepaalde fossiele reclames te weren, maar daar moesten dan wel wat andere zaken vanuit de gemeente tegenover staan, zoals een contractverlenging – bij voorbaat – van eind tot 2028 tot 2032. De gemeenteraad ging niet mee in die vorm van verlenging.

Gevaarlijke klimaatverandering
Landelijk gezien laat een verbod op zich wachten. Zo zou volgens de juristen die minister Jetten adviseerden een verbod op gespannen voet staan met de vrijheid van meningsuiting. Het NJCM (Nederlands Juristen Comité voor de Mensenrechten) gaf echter al in 2021 aan dat het verbieden van fossiele reclame er juist voor kan zorgen dat de overheid voldoet aan de plicht om haar burgers te beschermen tegen gevaarlijke klimaatverandering.

Reclameverbod: gebruikelijk en rechtmatig
In een recenter artikel betogen professor internationaal recht Ingo Venzke en assistent-professor Laurens Ankersmit dat de regulering van reclame niet alleen gebruikelijk is, maar ook rechtmatig. Als de definitie van het verbod erg nauw is, is er helemaal geen sprake van een inbreuk van commerciële vrijheid van meningsuiting. Zelfs als er een breder verbod op fossiele reclames zou worden doorgevoerd, dan kan deze gerechtvaardigd worden om redenen van publiek belang, zoals de bescherming van het leven, de gezondheid en het milieu.

Naar aanleiding van Kamervragen over dit laatste artikel heeft minister Jetten toegezegd de juridische haalbaarheid nu toch opnieuw te onderzoeken.

“Verbod essentieel”
Dat een verbod op fossiele reclame niet alleen kan, maar ook nodig is, was ook al duidelijk. Na onderzoek in opdracht van het ministerie van EZK adviseerden gedragswetenschappers vorig jaar dat een verbod op fossiele reclame “essentieel” is. En zij waren niet de enigen, ook 5 andere instituten adviseerden om fossiele reclame te beperken. Minister Jetten besloot het echter over te laten aan het volgende kabinet. Het is daarom nu aan lokale overheden om zelf de benodigde stappen te zetten. Over andere gemeenten die fossiele reclame weren, is meer te lezen op de Gemeenten-pagina.

Media over het initiatiefvoorstel

Fossiele reclames op de Amsterdamse metrostations en op straat in 2023 en 2024