Factsheet Rechtszaak ANVR, TUI, D-reizen en Prijsvrij tegen verbod fossiele reclame Den Haag
Op deze pagina staan de belangrijkste zaken rondom het kort geding over het verbod op fossiele reclame.
Reclame Fossielvrij heeft zich in de rechtszaak gevoegd aan de zijde van de gemeente Den Haag.
Het vonnis
Nieuws over Den Haag
Argumentatie ANVR en TUI en onze reactie
Steun(verklaringen) voor gemeente Den Haag
Veelgestelde vragen
Tijdlijn
In de pers
Gemeenten mogen fossiele reclame verbieden in de publiek toegankelijke ruimte. Dat oordeelt de rechtbank vandaag in de zaak die was aangespannen door de reisindustrie tegen het fossiele reclameverbod van de gemeente Den Haag. Reclame Fossielvrij is verheugd met de uitspraak en roept andere gemeenten op om het voorbeeld van Den Haag te volgen.
Het vonnis van de rechtbank
Het verbod op fossiele reclame blijft staan! En hoe! De rechtbank wijst álle argumenten van de reisindustrie af en gebruikt daarvoor niet mis te verstane woorden.
Korte samenvatting
De rechtbank laat de publieke belangen gezondheid, klimaat en de leefbaarheid van de stad duidelijk prevaleren boven de financiële belangen van de reisindustrie.
De gemeente heeft dus volgens de rechtbank voldoende onderbouwd dat het reclameverbod een bijdrage levert aan het beschermen van de gezondheid van de inwoners en bezoekers van Den Haag en aan het terugdringen van de negatieve effecten van klimaatverandering. Ter bescherming van deze publieke belangen mag de gemeente binnen de gemeentegrenzen regels stellen, zoals het reclameverbod. De rechtbank wees de vorderingen van de reisbranche daarom af. De gemeente kan dus doorgaan met het reclameverbod.
Lees onze samenvatting met de belangrijkste punten (pdf) uit het vonnis
Lees meer over het vonnis
- Lees de uitspraak
- Lees het nieuwsbericht van de rechtbank over de uitspraak
- Lees ons persbericht over de uitspraak
- Lees een analyse van de uitspraak van Walden Grene
- Lees onze pleitnota in de rechtszaal
TUI, ANVR, D-reizen en Prijsvrij "vechten het reclameverbod aan, omdat het negatieve gevolgen zou hebben voor
het ‘bedrijfsresultaat’ van zichzelf en haar leden. Zij plaatsen daarmee hun eigen financiële belang
tegenover het belang van gezondheid en welzijn van huidige en toekomstige generaties. Om
vervolgens de conclusie te trekken dat hun financiële belang voorrang heeft. In dat kader voeren ze
bovendien aan dat zij wel voor hun fossiele producten moeten blijven adverteren, omdat ze anders
geen geld zouden hebben om de transitie naar een duurzamer aanbod te kunnen bekostigen. Anders
gezegd: om de mensen te bewegen naar duurzamere vormen van vakanties, moeten ze adverteren
met vliegvakanties. Krommer dan dit wordt het niet.”
Argumentatie ANVR en TUI
ANVR, TUI, D-reizen en Prijsvrij zeggen dat ze klimaat en duurzaamheid belangrijk vinden. ANVR zegt zelfs dat verandering van gedrag en aanbod in de reisbranche noodzakelijk is. Maar waarom trekken ze dan ten strijde tegen het verbod op fossiele reclame? Dat is bij uitstek een maatregel die helpt om gedrag en aanbod te veranderen.
Vrijheid van meningsuiting
ANVR en TUI vinden dat het verbod op fossiele reclame in Den Haag hun recht op vrije meningsuiting aantast. Ze vinden onder meer dat die beperking niet in verhouding staat tot het effect van het reclameverbod.
De eisers beroepen zich op:
- artikel 7 van de grondwet
- artikel 10 EVRM
- artikel 11 Handvest grondrechten EU
Het reclameverbod van de gemeente Den Haag gaat alleen over handelsreclame, maar dat soort reclame valt niet onder de bescherming van art. 7 van de Grondwet (vrijheid van meningsuiting). De reclame die TUI en de leden van ANVR maken, is bovendien altijd handelsreclame. Zij hebben dan ook geen belang bij artikel 7 en leiden geen schade door de schending daarvan.
Art 10 EVRM en artikel 11 Handvest grondrechten EU gaan over de vrijheid van meningsuiting. Voor beide geldt dat het recht op vrijheid van meningsuiting kan worden ingeperkt om de gezondheid en de rechten van anderen te beschermen. Fossiele producten zoals vliegreizen en cruisereizen veroorzaken ernstige schade aan het klimaat en de gezondheid, wat een grond oplevert om de vrijheid van meningsuiting te beperken.
Inperken mag bovendien eerder bij commerciële uitingen zoals reclame, dan bij politieke of artistieke meningsuiting, zodat de gemeente daar meer vrijheid in heeft gehad om reclames te verbieden. Het Handvest is bovendien niet van toepassing, omdat het Handvest betrekking heeft op lidstaten als ze Unierecht uitvoeren, en het reclameverbod is niet ingesteld ter uitvoering van Uniebeleid.
Handelswetten
De eisers vinden dat zij benadeeld worden op de markt door het verbod op fossiele reclame.
ANVR en TUI beroepen zich op:
- EU-richtlijn Oneerlijke Handelspraktijken
- artikel 34 VWEU (beperking vrij verkeer van goederen)
Het verbod op fossiele reclame gaat niet over misleidende reclame en valt dus niet onder de EU-richtlijn voor oneerlijke handelspraktijken.
Artikel 34 VWEU gaat over de vrijheid van goederen verhandelen en TUI en ANVR verhandelen diensten. Maar als het artikel wel van toepassing is, geldt dat bescherming van de gezondheid voorrang heeft op commerciële belangen.
Totstandkoming verbod en bevoegdheid gemeente
ANVR, TUI, D-Reizen en Prijsvrij vinden dat het verbod op fossiele reclame niet goed en zorgvuldig tot stand is gekomen. Ook vinden ze dat de gemeente Den Haag niet bevoegd is om een lokaal verbod op fossiele reclame in te stellen. Volgens de eisers is het verbod onduidelijk, gaat het te ver en is het discriminerend.
Het verbod op fossiele reclame in Den Haag is democratisch tot stand gekomen. Een meerderheid in de raad heeft ervoor gekozen. Ook is een gemeente bevoegd om regels aan te nemen in het publieke belang, zoals een reclameverbod. Er zijn geen nationale of Europese regels die dat verbieden.
Een verbod op fossiele reclame past bij het doel van de gemeente Den Haag om in 2030 klimaatneutraal te zijn en om internationaal een voorbeeldrol te spelen. Ook past het reclameverbod bij de zorgplicht die de gemeente heeft naar haar (toekomstige) inwoners.
Het reclameverbod gaat dus niet te ver. Ook is het verbod voldoende duidelijk: het gaat om reclames voor fossiele producten. Dus voor ANVR gaat het om reclames voor vlieg- en cruisereizen. Het verbod discrimineert niet. Er is een goede reden om een verbod te richten op fossiele reclames en niet op alle andere soorten reclames.
Steun voor gemeente & verbod op fossiele reclame
Verbod fossiele reclame "broodnodig"
Twintig toerismewetenschappers uit binnen- en buitenland steunen gemeente Den Haag en het verbod op fossiele reclame. Eke Eijgelaar diende namens hen een expertstatement in.
“Een fossiel reclameverbod is broodnodig om absolute emissiereductie door de luchtvaart- en reisbranche te helpen realiseren.”
Aldus 20 (inter)nationale toerismewetenschappers in het persbericht over hun expert statement dat ze schreven om gemeente Den Haag te steunen in het kort geding.
De wetenschappers baseren zich op wetenschappelijke bronnen en de “aanhoudende impasse” van de “uitgaande reisbranche” wat betreft emissiereductie.
Eén van hun punten: “Toerisme kan tegen 2050 alleen een netto-nul uitstoot bereiken als de beschikbare technologische maatregelen worden gecombineerd met maatregelen die de vraag naar reizen die sterk afhankelijk zijn van fossiele brandstoffen, d.w.z. reisproducten met luchtvervoer en/of cruises, beperken.”
Lees het persbericht
Lees het expert statement
Statement Special Rapporteurs VN
Het statement komt van de “Special Rapporteur on climate change and human rights” en de “Special Rapporteur on the right to a clean, healthy and sustainable environment”.
Lees het statement
De titel windt er geen doekjes om: “Fossil Fuel Ad Bans Protect our rights to life, health a healthy environment and information in the context of climate change”.
De special rapporteurs zien reclame als een “megafoon” van grote vervuilers, waarmee zij klimaatbeleid vertragen en de status quo in stand houden. Deze megafoon moet weggenomen worden.
Concluderend schrijven de Special Rapporteurs: “This is such an important lesson from the recent past: had States more effectively controlled tobacco advertising earlier, millions of lives could have been saved. Let’s avoid making the same mistake.”
Opinie internationale Planetary Health voorvechters
“Een verbod op fossiele reclame is essentieel voor de volksgezondheid.”
Twee vooraanstaande voorvechters van public health en planetary health hebben op de vooravond van de uitspraak van de rechter een opinie geschreven in NRC waarin ze pleiten voor meer verboden op fossiele reclame.
Lees de opinie in NRC
Enkele fragmenten:
“Den Haag zal de geschiedenisboeken ingaan als de eerste stad ter wereld die fossiele reclame heeft verboden. De stad schept hiermee een belangrijk precedent voor de volksgezondheid. Het besluit weerspiegelt het groeiende besef dat fossiele brandstof niet alleen de belangrijkste oorzaak van klimaatverandering is, maar ook steeds ernstigere gevolgen heeft voor de volksgezondheid.”
“Nu deze fossiele bedrijven het reclameverbod aanvechten in de rechtbank spreken wij, als artsen en voorvechters van de volksgezondheid, onze steun uit en roepen we andere steden en landen op om het voorbeeld van Den Haag te volgen.”
“Dit is niet slechts een lokale kwestie – het gaat hier over de fundamentele vraag of wij nog langer toestaan dat de openbare ruimte wordt gebruikt om producten te promoten die slecht zijn voor onze gezondheid.”
“Een reclameverbod alleen gaat de klimaatcrisis niet oplossen. Maar in samenhang is het een effectief beleid om de vraag naar fossiel te verminderen en ons te bevrijden uit de gevaarlijke illusie dat het normaal is om afhankelijk te zijn van fossiele brandstoffen. Zo kan het reclameverbod de weg effenen voor systeemverandering.”
“Als zorgprofessionals is onze eed glashelder: om schade te voorkomen en welzijn te beschermen. Onze steun voor een verbod op fossiele reclame is onderdeel van die verantwoordelijkheid. De fossiele industrie zal vechten om haar invloed koste wat het kost te behouden – maar de geschiedenis leert dat de zorgsector, gesteund door wetenschap en maatschappij, zelfs de meest machtige lobbygroepen kan overwinnen. Den Haag heeft de eerste stap gezet. Tijd voor de rest om te volgen.”
Haags reclameverbod "bare minimum" om klimaatcrisis aan te pakken - in overeenstemming met EU-recht
ClientEarth stuurde een expert statement naar de gemeente Den Haag. Hun stelling het verbod op fossiele reclame is een fundamentele stap om het ergste van de klimaatcrisis af te wenden. Het is in overeenstemming is met de EU-wetgeving.
Lees het persbericht van ClientEarth
Lees het expert statement van ClientEarth
“Rather than contradict EU regulations, a high carbon ad ban is the bare minimum cities and governments across Europe must impose to meet their climate targets.
“Over the past few years, Court after Court in both Europe and across the globe are confirming what campaigners have argued for years: states must act to reduce their emissions to protect people’s well-established human rights. [2]
“And as we saw decades ago with tobacco products, banning the advertising of a harmful product is a critical step in reducing its use.
“Just like the tobacco ban, fossil fuel advertising restrictions comply with EU law – as it is clearly in the public’s best interest for cities and states to address the climate crisis.
“Cities the world over would be wise to follow The Hague’s lead and introduce a similar law to help usher in an era of depleting dependence on fossil fuels.”
ANVR-lid Better Places keert zich tegen rechtszaak
Reisorganisatie Better Places is lid van ANVR en is het niet eens met de rechtszaak van ANVR tegen gemeente Den Haag. Dit spraken zij uit in een persbericht op 10 april 2025, evenals in een tegelijk uitgekomen Impactrapport 2024
In het impactrapport 2024 van Better Places spreekt het reisbureau zijn steun uit voor een verbod op fossiele reclame. Ook uiten ze in het rapport hun onvrede over het kort geding dat ANVR aanspant tegen gemeente Den Haag. Better Places noemt stapt zelfs uit de koplopersgroep van ANVR vanwege het gebrek aan klimaatactie binnen de branchevereniging.
“Wij steunen een verbod op fossiele reclame in de openbare ruimte en distantiëren ons van de rechtszaak die branchevereniging ANVR heeft aangespannen tegen het reclameverbod in Den Haag. De luchtvaartindustrie moet verantwoordelijkheid nemen in plaats van duurzame vooruitgang blokkeren. Het normaliseren van fossiele reclame houdt vervuilende industrieën in stand. Dat moet stoppen.”
Eerder schreef Head of Impact Daisy Scholte al een opinieartikel.
Zorg steunt gemeente in rechtszaak
De Groene Zorg Alliantie (die 10.000 zorgverleners representeert) schreef een expert statement om de gemeente te steunen in het behoud van het verbod op fossiele reclame.
De Groene Zorg Alliantie schrijft op LinkedIn:
“Waarom is een verbod op fossiele reclame belangrijk? Volgens schattingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) veroorzaakt luchtvervuiling 1 op de 5 van de gevallen van astma bij kinderen. De gezondheidsimpact is vergelijkbaar met het dagelijks meeroken van vijf sigaretten.
Op dit moment voldoet geen enkele locatie in Den Haag aan de gezondheidsrichtlijnen van de WHO.
Het effect van fossiele reclame is vergelijkbaar met dat van tabaksreclame, die decennialang het gebruik van een schadelijk product aanmoedigde ondanks de bewezen risico’s voor de volksgezondheid. Het verbod op tabaksreclame heeft aangetoond dat dergelijke maatregelen effectief zijn in het verbeteren van de gezondheid van de bevolking.”
Het expert statement kan worden opgevraagd bij de GZA.
Rechtszaak verbod fossiele reclame is klimaatobstructie
Zes wetenschappers hebben grote kritiek op de aankondiging van ANVR om Den Haag voor de rechter te slepen vanwege het verbod op fossiele reclame.
In het opinieartikel “Accepteer dat adverteren voor vliegreisjes niet meer oké is” schrijven Martijn Duineveld, Reint Jan Renes, Clemens Kaupa, Paul Peeters, Cheryl van Adrichem en Harald Buijtendijk:
“De ANVR is zich – zo valt op haar website te lezen – bewust van de klimaatrisico’s voor het toerisme, is op de hoogte van de pogingen om de toeristische industrie te verduurzamen, en waarschuwt voor klimaatgerelateerde rampen op toeristische bestemmingen. Ze kijken dus niet weg. Toch vecht de ANVR een democratisch gelegitimeerd besluit aan. Dat is een vorm van klimaatobstructie, het bewust tegenwerken van het klimaatbeleid en klimaatactie.”
Verbod fossiele reclame volkomen legaal
Professor Ingo Venzke en dr Laurens Ankersmit (beide UvA) schrijven een korte reactie op de Kamerbrief van minister Hermans. Zij noemen daarbij ook kort de rechtszaak in Den Haag.
De UvA-academici schrijven in hun artikel “A ban on fossil fuel advertising is perfectly legal” onder andere:
“Meanwhile, the Hague has become the first city in the world to ban fossil fuel advertising and this came into effect on 1 January 2025. Despite the looming court case against this ban (brought by the Dutch travel industry), it is without doubt another step in the right direction for a national ban and perhaps even a future EU ban.”
Reclamerestricties om mensen minder te laten vliegen
Yannick van den Berg verdedigt binnenkort zijn proefschrift aan de Faculteit der Rechtsgeleerdheid aan de UvA.
In een interview over zijn proefschrift pleit Van den Berg voor een verbod op reclame (in de EU):
“Er is geen duurzame manier om te vliegen. Als je doorgaat op dit traject gooi je je eigen ruiten in. Het huidige beleid werkt niet. Wil je grondstoffen inzetten om een paar weken naar Bali te gaan of om mensen hun huizen te laten verwarmen? Daar wordt nu te weinig over gesproken. De EU zou de sector meer moeten reguleren en we zullen minder moeten gaan vliegen. Het is geen leuke boodschap, maar dat is wel het eerlijke verhaal dat we moeten vertellen.”
Een van de manieren is volgens Van der Berg om reclame voor vliegen te verbieden:
“Een wereldreis en een jaar backpacken worden gezien als iets positiefs: hoe verder weg, hoe beter. Als overheid kun je dat veranderen. Vliegen moet je dan hetzelfde behandelen als tabak. Dat is een mooi voorbeeld van iets dat vroeger heel cool was, maar nu niet meer. De overheid heeft op veel vlakken ingegrepen omdat roken schadelijk is. Alleen een pakje sigaretten duurder maken, was niet genoeg. Het werkte wel om het imago van roken aan te pakken. Dat begint bij het verbieden van reclames. Vliegen is extreem schadelijk voor de samenleving. Daarom wil je het adverteren inperken en het stunten met prijzen verbieden.”
"Reclame voor fossiele brandstoffen toestaan en tegelijkertijd de CO₂-uitstoot proberen te verminderen werkt averechts. (...) Er zullen altijd juridische risico's zijn, omdat je iets doet wat nog nooit eerder is gedaan. We hebben er alle vertrouwen in dat we dit zullen winnen.”
FAQs
25 april 2025: De rechtbank wijst alle argumenten van de reisindustrie af. Het verbod op fossiele reclame blijft staan!
Lees de uitspraak
Lees het nieuwsbericht van de rechtbank over de uitspraak
Lees ons persbericht over de uitspraak
Lees een analyse van de uitspraak van Walden Grene
ANVR en TUI eisen in de dagvaarding dat de gemeente Den Haag het verbod op reclame voor vliegen en cruisereizen in haar algemene plaatselijke verordening (APV) direct opheft, onder andere omdat het het recht op vrije meningsuiting te veel zou beperken.
ANVR en TUI hebben het recht om naar de rechter te stappen. We hebben alle vertrouwen in het oordeel van de rechter.
Het is wel jammer dat ze legitiem, effectief en democratisch klimaatbeleid willen aanvechten, maar het is geen verrassing dat ze dat doen. Dat deed de tabaksindustrie ook, toen tabaksreclame verboden werd. En we weten hoe dat is afgelopen.
Het grootste deel van de reisbranche is helaas nog zeer vervuilend. Ze zetten zelfs actief in op het promoten van nieuwe bestemmingen en de uitbreiding van vormen van toerisme die zo mogelijk nog veel schadelijker zijn (cruises). Dat is in strijd met hun eigen duurzaamheidsplannen die gericht zijn op halvering van hun emissies in 2030, onder andere met gedragsverandering.
Met deze stap naar de rechter, laten ze zien dat we hun duurzaamheidsambities met een flinke korrel zout moeten nemen. Als ze werkelijk serieus waren over duurzaamheid, dan hadden ze het verbod op fossiele reclame juist moeten omarmen. Het verandert normen, waarden en gedrag en daardoor emissies. Bovendien is gedrag aanstekelijk. De verandering kan daardoor snel gaan. Met dit verbod is juist een wereld te winnen.
Het verbod op fossiele reclame is juridisch houdbaar.
Het is een democratisch genomen besluit door de meerderheid van de gemeenteraad van Den Haag. Het verbod op fossiele reclame is onder meer ingesteld met het oog op het belang van de gezondheid van de inwoners van de gemeente en beschermt daarmee het grondrecht daarop. Dat recht gaat voor op het recht van bedrijven om reclame te maken voor hun (commerciële) producten.
Dit wordt bevestigd door vele juristen uit binnen- en buitenland. Ook de hoge commissaris van de mensenrechten van de Verenigde Naties (Volker Türk) pleit voor een verbod op fossiele reclame. De belangen van zo’n verbod gaan naar zijn mening dan ook voor de belangen om reclame te maken voor fossiele producten en diensten.
Ook het kabinet is van mening dat een verbod op fossiele reclame juridisch “niet onmogelijk” is.
Zowel in Nederland als internationaal zijn er veel wetenschappelijke studies die pleiten voor een verbod op fossiele reclame. De meeste studies benadrukken het positieve effect op normen, waarden en gedrag. Ze noemen ook dat een verbod op fossiele reclame kan bijdragen aan het bereiken van een ‘social tipping point’.
In het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature is ook bevestigd dat een lokaal verbod op fossiele reclame wereldwijd verandering kan bewerkstelligen door “vastgeroeste normen wereldwijd uit te dagen, betrokkenheid van de overheid aan te tonen […] en de basis leggen voor bredere verandering.” Het artikel laat ook zien dat de steun onder de Nederlandse bevolking voor een verbod op fossiele reclame bijna twee keer zo groot is (49,9%) als het verzet er tegen (23,4%).
In Nederland pleiten onder andere TNO, de Wetenschappelijke Raad voor Regeringsbeleid (het onafhankelijke adviesorgaan voor de Nederlandse regering), de overheidsinstantie Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en een commissie van 12 gedragswetenschappers voor een verbod op fossiele reclame. Die commissie noemt een verbod op fossiele reclame zelfs “essentieel” als onderdeel van een pakket van maatregelen. Zonder verbod op fossiele reclame is klimaatbeleid volgens hen ‘dweilen met de kraan open’.
Enkele passages:
De Raad voor de Leefomgeving en Infrastructuur adviseert de overheid: “Reclames voor niet-duurzame producten moeten op termijn worden geweerd. Begin daarmee door zowel lokaal als op nationaal niveau reclames te weren uit de publieke ruimte.”
CE Delft schrijft: “Om te komen tot een grootschalige transitie is er een samenhangende beleidsmix nodig (beprijzen, normeren, informeren). We zien dat het combineren van instrumenten de effectiviteit van losstaande instrumenten kan verhogen.34 Bij het formuleren van nieuw beleid dient er met extra aandacht gelet te worden op de inrichting van de fysieke en sociale omgeving. Deze dimensies worden vaak onvoldoende opgenomen bij het formuleren van nieuw beleid. Hierbij kan gedacht worden aan een verbod op fossiele reclames en productnormen om de fysieke en sociale omgeving te beïnvloeden.”
De commissie van 12 wetenschappers schrijft: “Een centrale taak van de overheid is om het maatschappelijke belang en de samenleving te beschermen en te dienen. De overheid heeft een unieke positie (bijv. vergeleken met bedrijven en burgers) om klimaatbeleid vorm te geven en klimaatrechtvaardigheid te bevorderen. Fossiele reclame staat daar haaks op; het zorgt er bijvoorbeeld voor dat mensen vaker voor het vliegtuig kiezen, en vaker nieuwe kleding kopen, wat haaks staat op de CO2-reductie doelen waaraan Nederland zich heeft gecommitteerd.”
TNO schrijft: “Ook kunnen reclames effecten hebben op hoe mensen over klimaatoplossingen denken. Een experiment laat bijvoorbeeld zien dat na het zien van reclame voor vliegreizen mensen de verantwoordelijk van verduurzaming meer bij anderen leggen, en dat mensen die al minder bezorgd zijn over het klimaat de gevolgen van vliegen minder gaan onderkennen. Ander onderzoek laat zien dat als de media meer aandacht besteedt aan klimaatverandering, bedrijven in fossiele energie meer geld gaan besteden aan reclame.”
Lees meer: https://verbiedfossielereclame.nl/factsheet-verbod-fossiele-reclame/
Het draagvlak is groot, blijkt uit verschillende onderzoeken. Zo blijkt uit een publicatie in het gerenommeerde wetenschappelijke tijdschrift Nature dat in Nederland de steun voor een verbod op fossiele reclame meer dan twee keer zo groot is (49,9%) als het verzet er tegen (23,4%).
Andere onderzoeken, zoals van de koepelorganisatie van consumentenbonden, laten vergelijkbare resultaten zien. Dat beeld werd ook bevestigd in een burgerberaad in Deventer, waar zo’n 84% van de inwoners voorstander is van een verbod op fossiele reclame.
Lees meer
Gemeente Den Haag is de eerste gemeente ter wereld die fossiele reclame verbiedt via lokale regelgeving, de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Andere gemeenten verbieden fossiele reclame via contracten die ze hebben met uitbaters van reclameruimte (zoals bushokjes, abri’s en mupi’s).
De optie om fossiele reclame te verbieden via een APV is juridisch gezien het beste, om de volgende redenen:
1) het verbod geldt voor alle reclames in de stad (ook reclames in reclameruimte waar de gemeente geen contract mee heeft, zoals treinstations) en
2) het verbod treedt snel in werking voor alle exploitanten van reclameruimte tegelijkertijd.
Als gemeenten het via contracten zouden regelen, verdwijnt fossiele reclame stapsgewijs uit het straatbeeld. Omdat reclamecontracten lang lopen, kan het dan vele jaren duren voordat er geen fossiele buitenreclames meer worden getoond.
In de APV hanteert gemeente Den Haag de volgende definitie: “Fossiele reclame: reclame over de producten en diensten fossiele brandstoffen, vliegvakanties, vliegtickets, grijze stroomcontracten, gascontracten, cruisereizen of auto’s met een fossiele of hybride brandstofmotor.”
Een verbod op fossiele reclame voorkomt onnodige uitstoot van vliegtuigen, cruiseschepen en auto’s.
Reclames voor fossiele producten zoals vliegreizen en cruisereizen jagen de vraag aan naar een product dat veel schade doet aan onze gezondheid en onze leefomgeving.
Zo draagt een verbod op fossiele reclame draagt bij aan de gezondheid van mens en planeet:
- Vermindert broeikasgassen en luchtvervuiling
Verhindert bedrijven om vervuilende producten te promoten die klimaatontwrichting en vervuiling verergeren. - Vergroot het draagvlak voor klimaatbeleid
Fossiele reclame ondermijnt klimaatbeleid volgens wetenschappers. Klimaatbeleid zonder verbod op fossiele reclame noemen ze dweilen met de kraan open. Een reclameverbod is een duidelijk signaal van de overheid over de schade van fossiele brandstof. - Schept ruimte voor duurzame normen, waarden, gedrag, bedrijven en alternatieve oplossingen
Het verbod verbiedt het alleen om buitenreclame voor fossiele producten en diensten te maken. Het verbod bevat dus geen verbod om die producten en diensten te consumeren. Het verbod zorgt er alleen voor dat er minder vraag wordt opgewekt door middel van reclame, en dat consumenten dus niet op die manier worden aangezet om dergelijke schadelijke producten te consumeren.
Zet een verbod op fossiele reclame in Den Haag nou echt zoden aan de dijk als je het op wereldschaal bekijkt?
Ja, een verbod op fossiele reclame in Den Haag zet zoden aan de dijk. Het is de derde stad van Nederland en heeft als Internationale Stad van Vrede en Recht effect dat ver buiten de gemeentegrenzen reikt. Den Haag staat hiermee aan het begin van een wereldwijd beweging.
Als het verbod op fossiele reclame in Den Haag niet zo effectief was, dan zou de reisindustrie nooit de moeite nemen om het verbod te bestrijden via de rechter. De ANVR en TUI stellen ook dat het reclameverbod tot een substantiële daling van hun verkoop zal leiden.
Lokale overheden hebben een zelfstandige verantwoordelijkheid om klimaatbeleid te ontwikkelen. Gemeenten maken daarbij eigen keuzes. Elke maatregel draagt iets bij en verandering moet ergens beginnen.
Den Haag is wereldwijd de eerste stad die een verbod op fossiele reclame per wet regelt. Dat maakt het makkelijker voor al die andere gemeenten in Nederland en de wereld die fossiele reclame willen verbieden, maar niet de eerste willen zijn. Het nieuws dat Den Haag fossiele reclames verbiedt, ging niet voor niets de hele wereld over.
Gemeente Den Haag is de eerste gemeente ter wereld die het verbod per lokale wet (APV) invoert en waar fossiele buitenreclames daarmee illegaal zijn. Maar uitzonderlijk is het verbieden van fossiele reclame zeker niet. In Nederland en wereldwijd groeit het aantal gemeenten dat fossiele reclames wil verbieden gestaag.
Ook in Zwolle en Tilburg zijn voorstellen aangenomen die het verbod via de APV willen laten gaan. In Amsterdam staat de APV ook op de agenda.
In de gemeente Haarlem geldt nieuw beleid (geen APV) dat er voor zorgt dat er na vernieuwing van contracten met de reclameruimteuitbater geen fossiele reclame meer te zien is. Daardoor zijn er in Haarlem vanaf 1 januari 2026 ook geen fossiele reclames en vleesreclames meer in de openbare ruimte te zien. Dan loopt namelijk het grootste contract af.
In totaal hebben 17 Nederlandse lokale overheden beleid aangenomen om fossiele reclame te reguleren via contracten. In nog eens 20 andere gemeenten ligt het onderwerp op tafel van het gemeentebestuur – via initiatiefvoorstellen, moties en schriftelijke vragen.
Internationaal zijn er al 30 steden die fossiele reclame en sponsoring op gemeentelijk niveau verbieden, waaronder Sydney, Edinburgh, Stockholm en Toronto (volledig overzicht via: Explore initiatives – World without fossil ads).
Andere vragen? Check onze veelgestelde vragen en de factsheet met wetenschappelijk en juridisch bewijs en draagvlak.
Op World Without Fossil Ads staan wereldwijde vorderingen om fossiele reclame te verbieden.
Tijdlijn verbod fossiele reclame Den Haag
-
Utrecht volgt voorbeeld Den Haag!
8 mei 2025: Ook Utrecht verbiedt fossiele reclame via de APV na uitspraak rechter
Lees meer -
Uitspraak: WIN
25 april 2025: De rechtbank wijst alle argumenten van de reisindustrie af. Het verbod op fossiele reclame blijft staan!
Lees de uitspraak
Lees het nieuwsbericht van de rechtbank over de uitspraak
Lees ons persbericht over de uitspraak
Lees een analyse van de uitspraak van Walden Grene -
Kort geding
Het kortgeding vond plaats op 11 april om 11 uur in de Rechtbank Den Haag.
Lees ons persbericht
-
Prijsvrij en D-reizen voegen
Prijsvechters willen voegen aan de zijde van TUI en ANVR in het kort geding tegen gemeente Den Haag vanwege het verbod op fossiele reclame.
-
Reclame Fossielvrij voegt
Reclame Fossielvrij doet een verzoek tot voegen aan de zijde van gemeente Den Haag in de zaak tegen ANVR en TUI.
-
Dagvaarding
3 maart 2025 -ANVR en TUI hebben een dagvaarding bezorgd bij gemeente Den Haag.
-
TUI doet mee
21 februari 2025 - ANVR en TUI laten weten dat de dagvaarding snel bezorgd wordt. TUI trekt samen op met Hart voor Den Haag - de partij van Richard de Mos - in een petitie tegen het verbod op fossiele reclame.
Lees meer
-
Verbod fossiele reclame van kracht
1 januari 2025 - het verbod op fossiele reclame van kracht in gemeente Den Haag. De eerste maanden deelt de gemeente nog geen boetes uit, maar waarschuwingen.
-
Aankondiging kort geding ANVR
5 november 2024 - ANVR kondigt aan dat ze een kort geding starten tegen gemeente Den Haag vanwege het verbod op fossiele reclame.
Lees meer
-
APV-wijziging aangenomen! Als 1e verbiedt Den Haag fossiele reclame per wet
12 september 2024 - De meerderheid van de gemeenteraad in Den Haag stemt voor de APV-wijziging die fossiele reclame in de stad verbiedt. Het gaat om reclame die de consumptie aanjaagt naar fossiele producten en diensten. Hiermee is Den Haag de 1e stad ter wereld die fossiele reclame verbiedt!
Lees meer
-
APV-wijziging afgewezen
30 juni 2022 - Met een krappe meerderheid sneuvelt het voorstel om fossiele reclame te verbieden via de APV.
Lees meer
-
65 organisaties steunen Haags verbod fossiele reclame
ASN Bank, Urgenda, Cordaid en 62 andere organisaties steunen een verbod op fossiele reclame in de publieke ruimte in de gemeente Den Haag.
Lees meer -
Motie bushaltes aangenomen
8 oktober 2021 - Den Haag neemt een motie aan om fossiele reclame in bushokjes te verbieden.
Lees meer
-
Uitspraak: WIN
25 april 2025: De rechtbank wijst alle argumenten van de reisindustrie af. Het verbod op fossiele reclame blijft staan!
Lees de uitspraak
Lees het nieuwsbericht van de rechtbank over de uitspraak
Lees ons persbericht over de uitspraak
Lees een analyse van de uitspraak van Walden Grene -
Kort geding
Het kortgeding vond plaats op 11 april om 11 uur in de Rechtbank Den Haag.
Lees ons persbericht
-
Prijsvrij en D-reizen voegen
Prijsvechters willen voegen aan de zijde van TUI en ANVR in het kort geding tegen gemeente Den Haag vanwege het verbod op fossiele reclame.
-
Reclame Fossielvrij voegt
Reclame Fossielvrij doet een verzoek tot voegen aan de zijde van gemeente Den Haag in de zaak tegen ANVR en TUI.
-
Dagvaarding
3 maart 2025 -ANVR en TUI hebben een dagvaarding bezorgd bij gemeente Den Haag.
-
TUI doet mee
21 februari 2025 - ANVR en TUI laten weten dat de dagvaarding snel bezorgd wordt. TUI trekt samen op met Hart voor Den Haag - de partij van Richard de Mos - in een petitie tegen het verbod op fossiele reclame.
Lees meer
-
Verbod fossiele reclame van kracht
1 januari 2025 - het verbod op fossiele reclame van kracht in gemeente Den Haag. De eerste maanden deelt de gemeente nog geen boetes uit, maar waarschuwingen.
-
Aankondiging kort geding ANVR
5 november 2024 - ANVR kondigt aan dat ze een kort geding starten tegen gemeente Den Haag vanwege het verbod op fossiele reclame.
Lees meer
-
APV-wijziging aangenomen! Als 1e verbiedt Den Haag fossiele reclame per wet
12 september 2024 - De meerderheid van de gemeenteraad in Den Haag stemt voor de APV-wijziging die fossiele reclame in de stad verbiedt. Het gaat om reclame die de consumptie aanjaagt naar fossiele producten en diensten. Hiermee is Den Haag de 1e stad ter wereld die fossiele reclame verbiedt!
Lees meer
-
APV-wijziging afgewezen
30 juni 2022 - Met een krappe meerderheid sneuvelt het voorstel om fossiele reclame te verbieden via de APV.
Lees meer
-
65 organisaties steunen Haags verbod fossiele reclame
ASN Bank, Urgenda, Cordaid en 62 andere organisaties steunen een verbod op fossiele reclame in de publieke ruimte in de gemeente Den Haag.
Lees meer -
Motie bushaltes aangenomen
8 oktober 2021 - Den Haag neemt een motie aan om fossiele reclame in bushokjes te verbieden.
Lees meer
Uit de pers
- RTL Nieuws
- NOS
- NPO1 Radio
- NPO1 Radio
- BNR
Reisorganisaties halen bakzeil: verbod op fossiele reclame blijft in Den Haag - Nu.nl
- Volkskrant
- Telegraaf
- Parool
- NPO1
- Volkskrant
- NRC
- FD
- Trouw
- Trouw
- AD
- AD / Eindhoven
- AD / Leidschendam Voorburg
- RD
- De Stentor
- Vandaag Inside
- Euronews (ook doorgeplaatst in het Italiaans, Spaans, Servisch en Macedonisch)
- The Week (UK)
- The Energy Mix (Canada)
- Publituris (Portugal)
- De Wereld van Morgen (België)
- Duurzaam Nieuws
- Change.inc
- Den Haag Centraal
- Adformatie
- Marketing Report
- TravelPro
- Dagblad 070