Het college van burgemeester en wethouders van Zwolle durft het niet aan om een verbod op fossiele reclame in een lokale wet vast te leggen. Zo laat het college in een raadsvoorstel weten aan de gemeenteraad, die al in mei 2023 een motie aannam voor zo’n verbod. Het college moest naar aanleiding van deze motie aan de slag met de uitwerking van het verbod in een lokale wet, maar komt nu terug bij de raad met een voorstel om een lokaal verbod niet voort te zetten.
Het college noemt als een van de redenen juridische knelpunten. Uit het externe advies dat het college aanvroeg van advocatenkantoor Nysingh blijkt echter dat een verbod bij Algemene Plaatselijke Verordening (APV) wel mogelijk is. Voorwaarde is dat het het verbod duidelijk afgebakend is. Deze afbakening levert het college ook in een concept-APV-tekst aan de gemeenteraad aan. Toch kiest het college ervoor om aan de gemeenteraad te vragen om een niet een verbod in te stellen. Ze onderbouwen dit met enkele argumenten uit het juridisch advies, maar laten de hoofdboodschap van dit advies achterwege.
Het besluit van het college lijkt vooral ingegeven door de angst voor rechtszaken en de hierbij. Hiermee dreigen exploitanten vaker en ook in Zwolle is dit het geval, zo blijkt uit het raadsvoorstel van het college. Een van de exploitanten in Zwolle heeft al aangegeven een rechtszaak te willen starten, maar zoals Reclame Fossielvrij al aangeeft in dagblad Trouw: “Je hebt bij politieke besluiten altijd de kans dat je als gemeente wordt aangeklaagd door een ontevreden partij. Als je die logica volgt, kun je het beste überhaupt geen beslissingen nemen.” Het schept daarnaast een precedent dat het dreigen met rechtszaken loont, nu deze dreigementen leiden tot het niet invoeren van beleid waartoe democratisch besloten is.
Professoren: verbod kan
Al eerder wezen verschillende hoge juristen erop dat het verbieden van fossiele reclame mogelijk is, ook lokaal. Zo schreef professor Ingo Venzke (International Law & Social Justice aan de Universiteit van Amsterdam en directeur van het Amsterdam Center for International Law) een artikel in het European Law Blog over het verbieden van fossiele reclame: The Legality of Banning Fossil Advertising. Hij noemt daarin ook dat reclameverboden op allerlei niveaus binnen Europa (Europees, landelijk, gemeentelijk) al jaren volstrekt geaccepteerd zijn. En sterker nog: dat ze er zelfs voor kunnen zorgen dat overheden – waaronder gemeentes – aan hun juridische verplichtingen richting hun burgers voldoen.
Eerder gaf professor Jon Schilder (staats- en bestuursrecht aan de Vrije Universiteit) in een expertmeeting bij gemeente Tilburg al aan dat de gemeenten vaak meer mogen dan ze denken, dus ook in het geval van beperkingen op reclame. Zo hoeft het belang dat met de regelgeving gediend wordt niet een exclusief gemeentelijk belang te zijn. Juist omdat er nog geen hogere wetgeving bestaat op dit gebeid, is er alle vrijheid om lokale wetgeving tot stand te brengen.
Ook andere juristen geven groen licht
Ook publiceerde de gemeente Amsterdam (geschreven door advocaat Tjarda van der Vijver) een onderzoek van naar de juridische mogelijkheden om lokaal fossiele reclames te weren: Hoe kun je reclames met een negatieve milieu-impact reguleren? Ook verscheen in vakblad Mediaforum een artikel van advocaten Berber Brouwer en Benjamin van Werven over de mogelijkheden hiertoe.
Hoe nu verder?
De berichten in sommige media dat Zwolle toch geen verbod gaat instellen, is voorbarig. Dit is immers niet aan het college maar aan de gemeenteraadsleden. Zij kunnen besluiten niet akkoord te gaan met het voorstel van het college en alsnog een verbod weer op tafel te leggen. Reclame Fossielvrij roept de raadsleden hier dan ook toe op: “Wees dapper, nu er landelijk veel minder aan klimaatbeleid zal gebeuren, hebben we de gemeentes meer dan ooit nodig.”
Andere steden
In Den Haag wordt binnenkort gestemd over een voorstel van Partij voor de Dieren om een verbod op fossiele reclame in de APV vast te leggen. In Amsterdam dienden GroenLinks en Partij voor de Dieren eerder dit jaar een vergelijkbaar voorstel in. Daar wacht de gemeenteraad nog op een reactie van het college.
Brief college Zwolle in het nieuws
Zwolle de eerste gemeente zonder fossiele reclames? Niet als het aan het gemeentebestuur ligt | Trouw
Zwolle gaat reclame voor verre vliegreizen toch niet verbieden (nos.nl)
Verbod op vliegvakanties en benzineauto’s in reclame Zwolle stuit op juridische bezwaren | Zwolle | destentor.nl
Zwolle gaat reclame voor verre vliegreizen toch niet verbieden – RTV Oost
Zwolle gaat ‘fossiele reclame’ waarschijnlijk toch niet verbieden (adformatie.nl
