Een derde plek in de Trouw Duurzame 100 is een geweldige erkenning voor ons harde werk! Maar we zouden Reclame Fossielvrij niet zijn als we niet van de gelegenheid gebruik zouden maken om Trouw de boodschap mee te geven: stop met fossiele reclame! De hoofdredacteur Cees van der Laan heeft ons publiekelijk uitgenodigd op gesprek.
Lees hier het interview met Rosanne Rootert en Femke Sleegers in Trouw.
Amsterdam wil alle fossiele reclames gaan weren en doet dat nu al in de metro. In Den Haag heeft zojuist besloten om fossiele reclames te weren uit tramhokjes en bushokjes. Qua media hebben wij ons afgelopen jaar vooral gericht op NRC. Die schrijven branded content, dus betaalde nepartikelen, voor onder andere Shell. Maar van een groene krant als Trouw, de eerste krant die in Nederland een natuur en milieuredactie had, die deze Duurzame 100 organiseert, hadden we eigenlijk al lang verwacht dat ze nu zelf gestopt zouden zijn. Maar dat is helaas nog niet zo. Dus mocht het nog niet duidelijk zijn, dan doe wij de oproep bij deze expliciet: Trouw, stop met fossiele reclame, nu!”
Tekst artikel Trouw:
Reclame Fossielvrij is een muis in activistenland, maar ze lust de oliegiganten rauw
Een verbod op reclame voor vliegreizen, benzineslurpers of voor de marketing van oliemaatschappijen: hoe zalig zou dat zijn? Burgerinitiatief Reclame Fossielvrij, nummer 3 in de D100, werkt daar hard aan.
Jeroen den Blijker
Een kantoor hebben ze niet. “We werken thuis en als het moet, bellen we elkaar”, zegt Rosanne Rootert. Mocht dat niet volstaan, dan spreken ze gewoon hier af, in Utopie, een voormalig Haags schoolgebouw, omgebouwd tot Grand Café. Kopje thee erbij, wel zo gezellig. “Hierboven zitten sociale advocaten, die hebben dit pand gehuurd”, weet Femke Sleegers. De tuindeuren staan open, in de tuin beproeft een haan zijn stembanden en op tafel liggen kranten – en niet zonder reden.
Rootert (40) en initiatiefnemer Sleegers (47) vormen het kloppend hart van het burgerinitiatief Reclame Fossielvrij. Een muisje in de activistenwereld, maar wel eentje met een muil als een leeuw. Daar past Big Oil helemaal in, inclusief de Koninklijke Shell Groep,die nog steeds wil groeien in olie en gas. De olie- en gasgigant werd vorige maand nog op de vingers getikt door de Reclame Code Commissie. De reclame waarin Shell beweert dat het de CO2-uitstoot van zijn klanten volledig compenseert in ruil voor één cent extra per liter brandstof, is bedrog, oordeelde de raad.Die uitspraak ging de hele wereld over. Een succesje voor Reclame Fossielvrij, dat de klagers – enkele studenten en hun docent- bijstond. Reclame Fossielvrij zat ook achter de motie die de Amsterdamse gemeenteraad aannam om fossiele reclames te verbieden. Een verbod dat nu door b en w wordt uitgewerkt en de discussie elders aanzwengelt.
Want iedereen weet toch dat we moeten stoppen met het massaal verstoken van fossiele brandstoffen? “Dat weten olie- en gasbedrijven als geen ander, al decennialang”, zegt Sleegers.Toch pompen die verfoeide firma’s driftig door en investeren ze nauwelijks in groene energie. Reclames suggereren het tegendeel. Sleegers: “Daarin lijkt het alsof iedere oliemaatschappij juist keihard werkt aan een schone toekomst. Ondertussen maken ze de consument verantwoordelijk voor het klimaatprobleem, door te benadrukken dat zij slechts leveren wat de consument wil.” Ja, ze geven wel groene tips, maar die staan de eigen verkoop nooit serieus in de weg. “Exxon zegt bijvoorbeeld dat als je ovenfrietjes bakt, je niet telkens de oven open moet doen om te zien of ze al bruin zijn. Dat kost veel energie”, lacht Sleegers. “BP is serieuzer, lanceerde het begrip Carbon Footprint, om je eigen klimaatimpact te berekenen. En Shell laat je dus in de waan dat je klimaatneutraal rijdt, als jij die ene cent per liter extra maar betaalt.”
Het is allemaal gewiekste marketing, copy-paste uit het marketinghandboek van de tabaksindustrie, vinden Rootert en Sleegers. Twijfel zaaien over wat écht nodig is, jezelf positioneren als onmisbaar voor de klant en met veel sponsorgeld bouwen aan goodwill. Sleegers: “Zo heeft het wetenschapsmuseum Boerhaave in Leiden een zaal met hoogtepunten uit de Nederlandse wetenschapshistorie, met video’s van Nobelprijswinnaars. Daar is ook plek ingeruimd voor hoofdsponsor Shell, waar Marjan van Loon, president-directeur van Shell Nederland, de museumbezoeker in een video vertelt hoe goed haar bedrijf bezig is met windmolens.” Volkomen ongepast natuurlijk, ook omdat Van Loon zichzelf op hetzelfde voetstuk plaatst als de Nobelprijswinnaars, lachen Rootert en Sleegers.
Zelfs de jongsten onder ons zijn mikpunt van marketing, blijkt uit een kleurplaat voor basisschoolleerlingen. Daarop bakken twee vrolijke kindertjes wat in een pannetje, bovenop een gasvuurtje. Dat gas komt rechtstreeks uit een boortoren van de NAM. De boodschap: zonder aardgas van de NAM kan je niet. Rootert: “Het is best wel erg: de keerzijde van al die fossiele brandstoffen wordt zorgvuldig buiten beeld gehouden. Dat geldt natuurlijk ook voor die reclames voor verre vliegreizen of grote auto’s.“ Sleegers”: “Weet je dat bijna alle autoreclames tegenwoordig voor de supervervuilende SUVs zijn? Daardoor zijn ze razend populair!” Toch, carshaming is niks voor Reclame Fossielvrij. En wie wil vliegen, moet dat vooral zelf weten. De sleutel ligt niet bij de consument, maar bij de overheid, is de overtuiging. Die moet in actie komen, met een reclameverbod voor fossiele producten. “Net als voor tabak geldt.” Reclame Fossielvrij heeft daartoe een online-handtekeningactie opgezet. Sleegers: “We werken nu ook aan een wetsvoorstel voor zo’n reclameverbod. Dat kunnen parlementariërs dan indienen.” Want zo moet je lobbyen: politici voor je winnen met een goed verhaal en hen werk uit handen nemen. Of er hoop is op zo’n verbod?
Politiek leeft het onderwerp zeker, lokaal én nationaal, vindt het groene duo. GroenLinks, de PvdA, Christenunie, Partij voor de Dieren, Bij1 en Volt namen zo’n verbod al op in hun verkiezingsprogramma’s. Lokaal steunen ook SP, DENK en D66 het verbod. “De VVD is tegen, dat is de partij van vrijheid blijheid”, zegt Rootert. “Teleurstellend is wel het CDA. Die partij wil wel andere reclamebeperkingen, zoals voor tv-reclames voor leningen, snoepmarketing in kinderprogramma’s en sluikreclame door You Tube-vloggers.Maar een reclameverbod over de toekomst van het klimaat, gaat die partij te ver. Begrijp jij het?”
Mocht zo’n nationaal reclameverbod er komen, dan gaat ook het advertentiebeleid van kranten op de schop, zegt Rootert. Op tafel liggen enkele krasse staaltjes van waar het nu mis gaat. Ja, ook bij Trouw. Daarin stond deze zomer een paginagrote advertentie voor vliegvakanties, naast een pagina alarmerend klimaatnieuws. “Als lezers klagen, schermen hoofdredacties vaak met een ooit gemaakte afspraak: redactie en advertentieverkopers gaan niet over elkaars werk. Die ‘muur’ garandeerde ooit de journalistieke onafhankelijkheid, maar wordt door commerciële afdelingen vooral misbruikt om misleidende boodschappen van fossiele adverteerders te verspreiden. Een boodschap die vaak rechtstreeks ingaat tegen de inhoud van de journalistieke artikelen en de inhoud van het medium ondermijnt.”
Het allergrofst ging volgens haar en Sleegers NRC Handelsblad te werk, door branded content van Shell te schrijven en deze aan lezers aan te bieden, online en op papier. Nauwelijks te onderscheiden van redactionele kopij. Sleegers: “Terwijl het ook anders kan. Twee Zweedse kranten weren fossiele reclames, het Britse The Guardian heeft als beledi geen advertenties van oliemaatschappijen te plaatsen.”
Maar ach, vroeg of laat gaat het roer wel om, geloven ze. Ook omdat Greenpeace hun campagne naar Europa gaat brengen en daartoe een Europees burgerinitiatief lanceert. Sleegers: “Een miljoen handtekening zijn nodig om te komen tot een fossiel reclameverbod in uiteindelijk 27 lidstaten.” Dat zou natuurlijk een geweldige opsteker zijn, voor dit muisje in activistenland.
Een gedachte over “Reclame Fossielvrij op nr 3 Trouw Duurzame 100!”