Reclame Fossielvrij

Fossiele reclame normaliseert fossiele brandstof en de fossiele industrie. Fossiele reclame verergert klimaatverandering. Het is daarmee een belangrijk obstakel in de transitie. 

Het gebruik van fossiele brandstoffen moet geheel afgebouwd worden. Een belangrijke eerste stap is dat fossiele brandstof en de fossiele industrie niet langer als normaal of zelfs als iets positiefs worden gepresenteerd in misleidende reclame en marketing.

Maar, hoe meer de fossiele industrie en de luchtvaartindustrie onder druk komen te staan, hoe meer zij reclame maken. Zij hebben bovendien ook het geld om grote publiekscampagnes te lanceren.

Het reclameverbod is een makkelijke maatregel die de burger geen geld kost en die snel ingevoerd kan worden. Het brengt direct de broeikasgasuitstoot naar beneden. 

Bovendien maakt het reclameverbod duidelijk aan de burger dat fossiele brandstof(bedrijven) schadelijk zijn voor onze maatschappij en gezondheid.

Een verbod op fossiele reclame:

• verlaagt de broeikasgassen
  de vraag naar fossiel wordt niet langer genormaliseerd door reclames
  
• verzwakt de lobby van de fossiele industrie
  grote publiekscampagnes dienen vaak de lobby
  
• vergroot het draagvlak voor klimaatbeleid
  een reclameverbod is een duidelijk signaal van de overheid over de schade van fossiele brandstof
  
• schept ruimte voor duurzame oplossingen

Het reclameverbod gaat om de schadelijkste vormen van fossiele reclame die bovendien dagelijks op ons afgevuurd worden:

• reclame door de fossiele industrie
  
• reclame voor vervuilende reizen (vliegen, cruises)
• reclame voor vervuilend vervoer (auto’s met een fossiele brandstof motor)

Bijna alle reclame heeft een fossiel element, onze hele samenleving is immers nog fossiel. We kiezen voor een verbod op reclame (advertenties, marketing(evenementen), branding, sponsoring van musea, sport en scholen) van fossiele bedrijven en voor producten en diensten die klimaatverandering substantieel verergeren én die veel zichtbare consumentenreclame maken. 

Wij zijn enorm trots dat Greenpeace hun plan voor het Europese Burgerinitiatief heeft gemodelleerd op onze campagne in Nederland. Dat is een droom. Wat wij met enkele mensen deden, krijgt nu zo veel meer bereik! Wij gaan door met onze campagne en blijven ons focussen op voorlopers: media, gemeenten, sport, cultuur, onderwijs en congressen die fossiele reclame in de ban doen.

Een reclameverbod is een normaal instrument van de overheid op het moment dat een product ernstige maatschappelijke schade kan veroorzaken. Zo is er het reclameverbod voor tabak, voor babyvoeding voor zuigelingen en pleiten partijen om reclame gericht op kinderen en jongeren aan banden te leggen. 

Een mensenrecht moet voor iedereen toegankelijk zijn

De vrijheid van meningsuiting is een mensenrecht. En een mensenrecht moet voor iedereen beschikbaar zijn. Voor reclame moeten bedrijven (veel) geld betalen. Daardoor is reclame niet voor iedereen toegankelijk als manier om z’n mening te verspreiden en invloed uit te oefenen. Een rijk gevestigd bedrijf (de fossiele industrie behoort tot de rijkste bedrijven ter wereld) heeft bijvoorbeeld veel meer mogelijkheden om z’n markt te behouden of te vergroten dan een start-up met een slim plan voor duurzame deelwarmte.

De vrijheid van meningsuiting houdt op waar die een ander schaadt

Los daarvan zit er een grens aan de vrijheid van meningsuiting. Op het moment dat het recht op vrije meningsuiting van de ene persoon/bedrijf een ander schaadt, mag de vrijheid van meningsuiting ingeperkt worden. Fossiele reclame vergroot de uitstoot en vormt een rem op effectieve klimaatmaatregelen. Dat verergert klimaatverandering en brengt zo schade toe aan onze leefomgeving en brengt – volgens de VN – ook mensenrechten in gevaar. 

De overheid zou kunnen afwegen wat in dit geval zwaarder weegt; a) de vrijheid van meningsuiting of b) de klimaatschade en de mensenrechtenverdragen die als gevolg van klimaatverandering onder druk komen te staan?

Wetenschappers noemen een reclameverbod als ‘social tipping point‘-maatregel: een niet-technologisch maatregel die een sociale omslag teweeg brengt, waardoor het draagvlak voor klimaatbeleid groeit en dat de transitie in een stroomversnelling brengt. Met als gevolg: snelle en structurele daling van de broeikasgassen waardoor het Parijs-doel binnen bereik komt!

Een verbod op fossiele reclame neemt de verleiding weg en heeft effect op sociale normen. Als reclame maken voor fossiele bedrijven, producten en diensten niet meer mag, wordt het voor iedereen duidelijk dat fossiel schadelijk is. En dat het daarom niet moreel is om fossiel te blijven gebruiken. Jouw fossiele consumptie beschadigt immers het leven van anderen. Vergelijk het met mee-roken. 

Een ander effect van een reclameverbod dat de transitie in een stroomversnelling kan brengen: door een verbod op fossiele reclame ontstaat ruimte op de markt voor duurzaam aanbod. Zie ook: www.socialtippingpointcoalitie.nl

De partijen die door onze campagne in hun verkiezingsprogramma pleiten voor een verbod op fossiele reclame zijn:

• PvdA
• GroenLinks
• ChristenUnie
• Partij voor de Dieren
• BIJ1
• Volt (Europa)

De gemeenteraad van Amsterdam wil na een brief van ons fossiele reclame uit de straten weren. De eerste concrete stap is een convenant over fossiele reclame in de metro.

In 5 andere steden zijn inmiddels ook moties aangenomen om fossiele reclame uit het straatbeeld te weren:

• Leiden
• Den Haag
• Enschede
• Haarlem 
• Utrecht

Ook in de volgende steden zijn moties of schriftelijke vragen ingediend over een lokaal verbod op fossiele reclame:

• In Nederland: Aalsmeer, Alkmaar, Amersfoort, Eindhoven, Goes, Groningen, Haarlemmermeer, Nijmegen, Noordwijk, Rijswijk, Rotterdam, Zwolle. 
• In het buitenland – waaronder steden in Zweden en Groot-Brittannië – zie onze Worldwide-pagina.

Frankrijk heeft sinds halverwege 2021 een verbod op reclame voor fossiele brandstof, zoals benzine en diesel.

Dit is de teleurstellende politieke uitkomst na een voorstel van het Franse Burgerberaad voor een verbod op reclame voor vliegreizen, SUVs en de fossiele industrie als geheel.

In België en in het Verenigd Koninkrijk groeit de roep om een verbod op vervuilende auto’s.

In ons overzicht zie je wat er wereldwijd gebeurt om fossiele reclame aan te pakken.

Sinds het begin van de jaren negentig is klimaatbeleid gebaseerd op zelfregulering. De overheid stelt zich terughoudend op en vertrouwt op marktwerking. Inmiddels is duidelijk geworden dat dit niet werkt. Er worden alleen maar méér broeikasgassen uitgestoten.

Juist reclame en marketing bewijzen dat de fossiele sector niet in staat is om zichzelf te reguleren. Vliegtuigmaatschappijen maken volop reclame voor goedkope vluchten. Autofabrikanten maken reclame voor vervuilende SUVs. Fossiele bedrijven doen net alsof ze groen zijn. Het gevolg? Fossiele energie blijft normaal. Dat is onwenselijk en zelfs gevaarlijk. Het verergert immers het klimaatprobleem. 

Een verbod (restricties aan de aanbodzijde) is een normaal instrument voor de overheid als er een gevaar is voor de samenleving dat niet door de markt kan worden opgelost. Klimaatontwrichting is zo’n probleem. Het is tijd dat de overheid het vertrouwen in de fossiele markt verruilt voor beperkingen aan die markt. 

Een reclameverbod voor de fossiele industrie is een no-regretmaatregel die burgers niet raakt. Een reclameverbod haalt de rem van de transitie.

De Reclame Code Commissie is een vorm van zelfregulering. Iedereen kan een klacht indienen tegen misleidende reclame. Maar of er ook een klacht wordt ingediend, is afhankelijk van iemand die de tijd en moeite neemt. Bovendien, een berisping van de Reclame Code Commissie heeft geen juridische kracht. Er staat ook geen straf op herhaling. Tenslotte is een berisping altijd achteraf. De misleiding van het grote publiek en de politici heeft dan al plaatsgevonden. Soms al jaren.

Lees ook het juridisch pleidooi in de Journal for European Consumer and Market Law over het falen van reclamewaakhonden en de noodzaak voor een totaalverbod op fossiele reclame.

Nee. Het reclameverbod moet voorkomen dat bedrijven als Shell en Exxon zich in reclames en marketing groener voordoen dan ze zijn. Deze bedrijven leggen het vergrootglas op een klein stukje duurzaam, om te verhullen dat het bedrijf wil groeien in olie en gas. Daarom is juist reclame voor de groene activiteiten verboden. 

We baseren ons daarbij op de internationale tabaksrichtlijn van de WHO. Die oordeelt ook dat alle reclame die de tabaksindustrie maakt, bedoeld is om meer tabak te verkopen. Ook een logo op een kledingsstuk of een les gezond bewegen op een basisschool. Omdat fossiele bedrijven voor het overgrote deel fossiel zijn, en helaas ook nog steeds blijven groeien in fossiel ook, gaat dit ook op voor de fossiele industrie.

Als steden een grens willen trekken, kunnen ze kijken of energiebedrijven in lijn met het 1.5C-doel opereren van Parijs – zonder onbewezen technieken zoals CO2-compensatie of co2-opslag.

De overheid kan de bewijslast bij de energiebedrijven leggen. Energiebedrijven moeten dan een aanvraag indienen om te mogen adverteren. In die aanvraag moeten ze bewijzen hoe ze voldoen aan het 1.5C-doel, zonder dus de onbewezen technieken. Passeren ze de test, dan mogen ze adverteren. Zakken ze voor de test, dan is dat (weer) een goede incentive om hun businessmodel in lijn te brengen met Parijs

Als een fossiel bedrijf serieus werk wil maken van verduurzaming en met reclame de duurzame markt wil vergroten, moet dit bedrijf splitsen. De fossiele tak is dan de ‘bad bank’, die afgebouwd dient te worden. De afgesplitste groene tak kan – met een andere naam, een ander logo en een ander merk – reclame maken. Voorwaarde is dat deze bedrijven niet alleen aan de voorkant, maar ook aan de achterkant volledig gescheiden zijn en in niets op elkaar lijken. 

• Fossiele multinationals gebruiken reclame om net te doen alsof ze voorlopers zijn in de energietransitie. Zo houden ze de overheid te vriend en verhullen ze dat ze de productie van olie en gas verhogen. Hoe meer reclames waarin ze zich presenteren als leiders, hoe ongestoorder ze door kunnen met fossiel en hoe erger klimaatverandering.
• De meeste auto-reclames verleiden mensen om een suv te kopen; de meest (klimaat)vervuilende auto op de markt. Dat heeft helaas effect:  1 op de 3 nieuw gekochte auto’s een suv. Het aantal suvs groeit zelfs zo snel dat de milieuwinst van elektrisch rijden teniet wordt gedaan. 
• Voor corona lag de voorspelde groei van de luchtvaart op 5% per jaar. Luchthavens bereiden uit. Maar de groei van de luchtvaart is geen natuurwet. De groei komt voor een belangrijk deel door reclame die mensen verleidt om vliegreizen te maken.

Een reclameverbod voor de fossiele industrie had de eerste maatregel moeten zijn in de jaren ’90. Als je iets schadelijks wilt indammen, neem je immers eerst de verleiding weg.

Alleen een snel afscheid van fossiele brandstoffen kan de klimaatopwarming op tijd afremmen. De urgentie is hoog en er staat veel op het spel. De politiek zou in de transitie naar een fossielvrije samenleving het voortouw moeten nemen, maar doet dat niet.

Daarom oefenen wij als burgerbeweging druk uit op de politiek zodat zij reclame en marketing van de fossiele industrie verbieden. Zo blijven fossiele grondstoffen daar waar ze thuishoren. Onder de grond.